استان جوڑ کنگ ءُ بلوچ راجی جُنز۔ نبشتہ کار: زربار بلوچ / رجانکار: خالد امیر

آجوئی چی یے؟ آجوئی پرچا ءُ پہ کے؟ استان چی یے ءُ چے پیم ءَ بوگی انت ئِے؟ استان ءَ گوں وتی مردماں کجام رنگیں سیادی یے بہ بیت؟ استان چے پیم ءَ جوڑ بیت؟ اے ھما جُست اَنت کہ وھدے راجے وتی گُٹ ءَ لوپیں ایردستی ءِ تَوک ءَ لکوش ایت ءُ وتی راجی آجوئی ءِ ھاتر ءَ جھد ءَ بندات کنت تا ایشانی پسہ ءِ درگیجگ ءَ بنا بیت۔

استان ءِ جوڑ کنگ ءِ گپدرجنی نوزدَھمی کرن ءَ چہ بندات بیت۔میکس ویبر ءُ اَینٹونی گرامشی ءَ استان ءُ کارگلانی ھوالہ ءَ جتاھیں لیکہ اڈ دات انت۔
میکس ویبر ءِ لیکہ ءَ،گلانی تہ ءَ ھر یکے ءِ زمہ واری ءُ کارگلانی مھکمی ءِ ھمراھی ءَ رھگیری ءِ پادبندی اوں ھوار اَنت۔ویبر ءَ Free-State چہ استان ءَ جتا کرتگ۔گشگ بیت کہ موروثی بادشاھاں وتی لوگی کار ءُ چلوپگانی کنوکیں مردم وت واکیں بیوروکریسی ءَ دیم داتگ انت کہ اود ءَ استان یک کانودی شکلے ءَ شنگ ءُ شانگ دیگ بوت۔نیدرلینڈ ءِ پَرگنگانی ھمسنتیں یکّی ءِ ھمپتی ءُ یکجاھی ءِ چَھرگ اوں ھما لیکہ ءِ درور انت۔وھدیکہ اٹلی ءِ بندیگ ءَ بندیں گرامشی ءَ نوشتہ کت کہ بالادستیں چاگرد ءَ Class actor ءَ کہ آئی ءَ بالادستی ءِ ربیدگ جوڑ کت،استان جوڑ کرت ءُ گوناپے دات۔وھدیکہ اسٹپن روکن وتی کتاب State formation,nation building and mass politics in Europe ءَ گش ایت کہ نوکیں فرانس ءِ آشوب ءُ نپولینانی جنگ ءُ چوپ ءَ پد سیاسی ترام ءَ راجی آجوئی گپت ءُ استان جوڑ کت۔

ماتیں وتن ءِ لوٹ ءُ واھگ گیش بوت کہ آئی ءَ بیلجیم ءِ، نیدرلینڈ ءِ بگیر ءَ 1931 ءَ جھد ء آجوئی، لگسمبرگ ءِ ھائیلینڈی ءِ بگیر ءَ 1831 ءَ استان ءِ جوڑ کنگ ءِ لوٹ،ناروے ءِ ڈنمارک، پدا سویڈن ءِ بگیر ءَ 1915،1905 ءَ ھمے رنگ ءَ جتائیں استانے ءِ جوڑ کنگ ءِ واستا آئیس لینڈ ءِ جوڑ کُتگیں استان ءِ کاریچ ءَ کہ سے رند ءَ 1903،1918،1944 سرجم بوت کہ آئی ءَ چہ ڈنمارک ءَ آجوئی گپت۔فن لینڈ ءَ کہ روس ءِ گوما ات،اوں وتی استان جوڑ کت ءُ جتائیں ڈیھے ءِ جھت ءَ دگنیا ءَ سھرا بوت۔وھدیکہ یورپ ءَ اولی مزن جنگ ءَ پد آسٹریا ءُ آئرلینڈ ءَ استان جوڑ کت۔آسٹریا زورگپت ءِ بھر ءُ بانگ ءِ سوب ءَ ھستانک ءَ اتک وھدیکہ آئرلینڈ ءَ برطانیہ ءَ چہ آجوئی گپت۔

وھدیکہ دومی نیمگ ءَ چارلس ٹلی ءَ گوشت، جنگ ءَ استان جوڑ کرت ءُ استان ءَ جنگ ودی کت۔ایشی ءِ بنیات ءَ استانانی اندر ءَ وت ماں وت اَڑگ،کٹیٹا ءُ گورجیگ پہ گورجیگ بیگاں استان نزور کُت انت ءُ ایدگہ راج لائک جوڑ کت انت کہ آ وتی راجی استاناں جوڑ کت بہ کن اَنت۔وھدیکہ دومی کتاب Tribe and state Formation in the middle east ءَ نوشت انت کہ ڈیھ یک سیمسر ءُ ھدے ءَ گوں بندوک انت کہ چرائی ءَ آ وتی واک ءَ برجم دار ایت۔ءُ آئی ءِ سر ءَ کانودی بادشاھی دروگیں چیدگ ءَ گوں رھشونی کنت کہ آ اے سیمسر ءَ بادشاھی ءِ واستا راسبندی لیکھی راسبندگری دات بہ کنت۔

کتاب ءِ ھساب ءَ افریقہ میانی رودراتک ءَ وت واکی ءُ بُنرودی کارکردگی ءَ چہ،بدجاوریں ترام ءَ چہ در آیان نوکیں دابے ءَ، راجی ءُ راجدوستی یے ءِ رِدا وتی راجی ءُ استانی جوڑینگ ءَ سوبمند بوت۔اے کتاب ءَ نوشت اِنت کہ کُٹم استان ءِ بُنگش اِنت،tribes are precursors of the state ءُ کُٹم اوں استان ءُ کُٹم ءَ ھوار ،ابدی ھواری ءِ واستا پگر مند بوتگ۔بلے وھد ءِ ھمراھی ءَ کُٹم ءَ وتی گیشتر واک استان ءَ دات انت ءُ ھمے وڑ ءَ استان چہ کُٹم ءَ گیش تاگتور بوت کہ اود ءَ استانانی واستا استان ءَ مات ءِ کرد پیلو کرت۔راجاں استان جتائیں داباں جتائیں دروشم دات کہ اود ءَ راجدوستی ءَ بنیاتی کردار پیلو کرت۔استان ءِ اڈ کنگ ءِ ھاتر ءَ لازم انت کہ راج یکجاہ کنگ بہ بیت،بجائے کہ زورگپت ءِ پروپگنڈہ ءِ آماچ بوان ءَ وت ماں وت ءَ کُربانی ءِ پَس ءِ وڑ ءَ گُڈ گُڈ کنگ ءُ بھر ءُ بانگ کنگ بہ بیت۔بلوچ راجی جنز اوں وتی استان ءِ ٹھینگ ءُ استان اڈ کنگ ءِ جنز انت کہ آود ءَ زورگپت کہ آئی ءِ سند بلوچ استان ءِ ھمبرابری ءَ کرن ءُ روچ ءِ پیم ءَ انت۔بلوچستان کہ آئی ءِ کرنانی گوستانک انت،آئی ءِ برابری ءَ زورگپت پاکستان ءِ اُمر روچانیگ انت کہ آ انگریز ءَ وتی نپ ءُ سیتانی واستا جوڑ کرت تاکہ آ ھلک ءَ آئی ءِ پراکسی ءُ نرسری ءِ کرد ءَ پیلو کت بہ کنت۔

ریاست ءِ اڈ کنگ ءِ ھاتر ءَ الم انت بلوچ وتی سیادی ءَ وتی راجدپتر،دودمان،راجی بامرد ءُ دود ءُ ربیدگ ءَ گوں بندوک بہ کنت۔زورگپت ءِ چیردستی ءَ چہ پیسر، گلامی پگر ءُ ھیال ءَ چہ درکپگ ءُ بلوچ بوگ ءُ وتی راجی استان ءَ جوڑ بہ کن اَنت۔بلوچ راجی جنز ءِ جیڑہ کُٹمی،زبانپولی،نیکراھی ءُ ھلکی نہ انت،وت پاکستان ءُ آئی ءِ چپدیمیں پِگر انت کہ بلوچ راجی جنز ءُ بلوچستان ءِ ٹھینگ ءِ دیم ءَ تلار ءِ پیم ءَ مِک انت ءُ اے تلار ءَ چہ راہ ءَ دور کنگ ءَ پیش،استان ءِ ٹَھینگ نہ بوتگینے۔
کجام ھم استانے ءِ درستاں مستریں جیڑہ مرچی اوں سِلکاری،وتواھی ءُ کارگلانی کارگرد نہ بوگ ءُ وت ماں وت گورجیگ پہ گورجیگ بوگ اِنت نیکہ ھَلکواھی،ٹولی پرستی ءُ کُٹمواھی انت۔اگاں مرچی راجی جنز ءَ اے جیڑہ بہ بنت تا باندات ءِ آزات بلوچستان ءِ راجمستری چاڈ،سوڈان ءُ گوریچانی کوریا ءَ چہ گنتر بیت۔اگاں اے جیڑھانی گیشوار شوھازگ ءُ بلوچ راجی جنز کہ آزات استان ءِ ٹھینگ ءِ لبز بدل انت تا باندات ءِ آزات بلوچستان سلکاری ءُ وتواھی ءَ چہ سَلّہ ءُ راجی کارگلانی گھتری ءُ شھیدانی میراس ءَ چہ بلوچستان جرمنی،جاپان ءُ سنگاپور ءَ چہ اوں گیش گل ءُ شادان بیت۔اگاں زورگپت ءِ اے ودی کرتگیں نادراھیاں چہ وت ءَ رکینت نہ کت تا ھزاراں مردمانی کُربانیاں پد اوں جُھد ءِ بام ءَ جورکاں داتگ۔

وھدیکہ مردمانی تہ ءَ زانت ءُ زانگ،سرپدی ءُ اگلمندی ءِ کمی بہ بیت تا زورگپت ءُ زورگپت ءِ پروپگنڈہ ءِ آماچیں مردم لس مردماں تاوان دے اَنت ءُ بے سریں جیڑہ ودی کنان مھلوک ءِ دلگوش ءَ زورگپت ءُ راجی استان ءِ جوڑینگ ءَ چہ دور کنان،جدراہ اش کن انت کہ آئی ءِ تاوان جھد ءَ بیت۔اگاں ما یک راجے بوت ءُ راجی جنز زورگپت ءِ پگر ءُ ھیال ءِ ھمراھی ءَ سلکاری ءُ وتواھی ءُ میراسی گُڈ ءُ سندی ءَ چہ رکینت تا راجی جنز وت دُژمن ءِ واستا یک سردرد ءُ گامبیلے ءِ ھمراھی ءَ،دگنیا ءَ یک آزات ڈیھے ءِ درور بیت پرچاکہ راجانی راجدپتراں جھد کار آیان ءُ روان بنت،شریں جھدکار راج ءُ آؤکیں پدریچ ءَ یک شریں ترامے دے انت ءُ رو انت ءُ وتی راجدپتر ساچیں میراس ءَ یلہ دے انت۔

انچشکہ جارج واشنگٹن،لی کون پو ءُ منڈیلا کہ آیاں وتی راج ءَ جوانیں پگرے ءِ ھمراھی ءَ شریں راہ ڈس ات ءُ مرچی چار سد سال پد اوں یک ھزار ءَ چہ گیش امریکن پدریچ جارج واشنگٹن ءِ پگر ءُ لیکہ ءُ میّن کرتگیں راہ ءِ سوب ءَ گل ءُ شادان انت۔مردنی انت کہ رھشون وَ چار سد سال پیسر ءَ شت بلے آئی ءِ راہ ءِ گچین کنگ ءِ سوب ءَ چہ مرچی اوں آئی ءِ میراس زندگ انت۔

ھمے رنگ ءَ برطانیہ ءِ رھدربری ءَ میگنا کارٹا ءِ پیمیں ترام 1215 ءَ آؤرت بلے برطانیہ ءِ مرچی اوں ھزار ءَ چہ گیش پدریچ ھما شوربندی ءِ سوب ءَ وژھال انت وھدیکہ افریقہ،گوریچانی کوریا،افغنستان ءُ چاڈ ءِ وڑیں ڈِیھاں مھلوک زورگپت ءِ گلامی ءَ چہ پد اوں گل ءُ شادانی ءَ چہ انچو دیر انت انچوکہ پاد پیادگی ءَ بلوچستان ءَ چہ امریکہ۔ پرچاکہ اود ءَ رھشونی ءَ میم ءُ زانت ءُ پگر ءِ بیگواھی ءِ سوب ءَ،شوربندی راہ ءُ راہ ءِ ڈسگ ءِ بدل ءَ،ایدگرانی میراس پُل ات ءُ ھزاراں مردم کوشارینت۔وتی واستا سلکاری ءُ واتواھی ءِ راہ درچت انت ءُ وت اوں مرت انت بلے وتی ھمراھی ءَ وتی ھزاراں پدریچ اوں واری،گُژن تنگدستی ءُ بے روزگاری ءِ دستاں سکرات ءَ آؤرت انت۔ھرکس ءَ کہ استان جوڑ کنگ ءِ سپر یا رند ءَ کہ ھما جوانیں ڈس ءُ راھانی شوربندی دات انت آ رھدربری ءِ مرگ ءَ پد آئی ءِ کروڑاں پدریچ آباد ءُ وژھال انت۔ھما مردماں کہ وتی سلکاری،واتواھی ءُ مال ءُ ملکت وری ءَ چہ استان ءِ جوڑ کنگ ءِ زمانگ ءَ یاکہ رند ءَ اگاں رَدیں راہ در چتگ، مرچی اوں آیانی راج پدریچ پہ پدریچ ازاب انت۔